Wat is stikstof en waarom zijn de boeren zo boos?
18 mei 2021
Veel mensen zullen het woord stikstofcrisis zo langzamerhand zat zijn. In het najaar van 2019 kwam de stikstofcrisis volop in het nieuws, boeren zijn boos en er waren vele boerenprotesten. Bouwprojecten werden stilgelegd en inmiddels is 130 km/h scheuren over de snelweg verleden tijd. Toch lijkt het het of de ernst van de stikstofcrisis bij veel mensen nog niet binnendringt. En dat terwijl het probleem al sinds de jaren ’70 speelt.
Maar wat is er zo erg aan stikstof?
Wat is stikstof?
Het lijkt wat ingewikkelder te worden, maar haak vooral niet af. Het wordt vanzelf duidelijk. 😉
Stikstof is een gas en van zichzelf niet schadelijk. Wat wel schadelijk is zijn de stoffen die vrijkomen nadat stikstof bindt aan zuurstof (stikstofoxide) of waterstof (ammoniak). De uitstoot van stikstofoxiden komt vooral van de industrie en het verkeer. Daarom dus de maatregel om de snelheidslimiet te verlagen naar 100 km/h. De meerderheid van de ammoniak wordt uitgestoten door de agrarische sector en dan met name door de grote hoeveelheid mest die wordt geproduceerd en gebruikt (zie figuur1) (Feest et al., 2014). Hierbij verdampt de ammoniak en komt het in de lucht terecht en slaat het elders weer neer en wordt het opgenomen in de bodem. Daarnaast komt stikstof via de mest terecht in het grondwater (https://www.rivm.nl/stikstof). Van Breemen & Van Dijk beschreven in 1988 al (!) een sterke toename in de uitstoot van ammoniak, die in verband stond met de toename van intensieve veehouderijen.
Waarom is stikstof slecht?
Stikstof is, zoals eerder gezegd, van zichzelf geen slechte stof en ook kleine hoeveelheden ammoniak en stikstofoxiden zijn niet schadelijk. Sterker nog, planten hebben stikstof nodig om te kunnen groeien. Het probleem is de sterkte toename van de stikstofdepositie. Plantensoorten verschillen sterk in de hoeveelheid stikstof die zij nodig hebben. Er zijn planten die erg goed groeien op een stikstofrijke bodem, zoals de brandnetel en het pijpenstrootje. En nu komt waarom teveel stikstof schadelijk is…
Verdrukking van plantensoorten
Planten die goed gedijen op stikstof zullen andere planten die minder stikstof nodig hebben verdrukken en overwoekeren. Hierdoor zullen veel plantensoorten verdwijnen. Nu denk je misschien, wat maakt dat nou uit? Een paar plantjes meer of minder. Maar in de natuur staat alles met elkaar in verbinding, ook wel een ecosysteem genoemd.
Door teveel stikstof verdwijnen er roofvogels
Met het verdwijnen van bepaalde planten zullen ook bepaalde insecten verdwijnen. Hierdoor hebben insectenetende vogels weer minder te eten, die daardoor ook in aantal zullen afnemen. En dit heeft weer gevolgen voor de roofdieren, zoals roofvogels, de vos, en marterachtigen. Zo kan een te grote hoeveelheid aan stikstof zorgen voor een groot verlies aan biodiversiteit en het instorten van een heel ecosysteem.
https://www.nu.nl/klimaat/6130230/van-vogels-tot-eikenbos-stikstof-nekt-leven-op-de-veluwe.html
Ecosysteem voor mensen
Stabiele ecosystemen zijn weer belangrijk voor de mens. Ze vervullen allerlei functies zoals waterzuivering, luchtzuivering, bescherming tegen stormen en bestuiving (Fisher et al., 2009). Daarnaast is het toch ook gewoon heel erg jammer als we zometeen haast geen vlinders meer zien fladderen of vogels horen fluiten?
Toch de boeren...?
Het wordt hoog tijd dat de overheid niet langer de struisvogeltactiek hanteert, maar actie onderneemt. Tuurlijk, het is ontzettend vervelend voor de boeren als zij hun bedrijfsvoering moeten aanpassen, maar het roer moet nou eenmaal om, voor het te laat is en ontzettend veel soorten zijn verdwenen. Gelukkig kunnen wij daar als consument ook aan bijdragen. Als het daar in Den Haag niet opschiet met de regelgeving, dan beginnen wij als consument wel met het goede voorbeeld geven. 🙂
Wat kan jij doen?!?
Je ook daadwerkelijk houden aan de snelheidslimiet van 100 km/h is een belangrijk voorbeeld van wat je zelf kunt doen en wat directe invloed heeft op de stikstofdepositie. De auto laten staan en met het ov gaan is natuurlijk nog veel beter. Een belangrijk keuze is het laten staan van dierlijke producten. Het is nu inmiddels wel duidelijk dat de veehouderij de grootste bijdrage levert aan de uitstoot van ammoniak. Het is daarom erg belangrijk dat de veestapel gaat krimpen. Het zou mooi zijn als de politiek dit zou verplichten, maar sinds we op het moment niet eens een kabinet hebben, zal dit nog wel even gaan duren.
‘be the change you wanna see in the world’.
Dus laten we niet langer wachten op Den Haag en het heft in eigen handen nemen door (meer) plantaardig te eten en op die manier niet of minder bij te dragen aan de enorme hoeveelheid mest die wordt geproduceerd.
Conclusie
Als we willen dat de aarde een fijne plek blijft voor mens en dier moeten we de stikstofuitstoot dus drastisch gaan aanpakken. Dit kan je doen door keuzes te maken die impact hebben op de stikstofuitstoot. Door 100km/u te rijden en meer plantaardig te eten. Want we willen toch allemaal een gezonde, groene en leefbare wereld?! 😉🌿
Dit artikel is geschreven door Eva Hessel : Afgestudeerd bachelor ecoloog met als major ecologie en evolutie en nu master student Bos- en natuurbeheer.
Volg Eva op Instagram @evahessel95
- Feest, A., van Swaay, C., & van Hinsberg, A. (2014). Nitrogen deposition and the reduction of butterfly biodiversity quality in the Netherlands. Ecological Indicators, 39, 115-119.
- Fisher, B., Turner, R. K., & Morling, P. (2009). Defining and classifying ecosystem services for decision making. Ecological economics, 68(3), 643-653.
- Van Breemen, N., & Van Dijk, H. F. G. (1988). Ecosystem effects of atmospheric deposition of nitrogen in the Netherlands. Environmental pollution, 54(3-4), 249-274.
Meer interesse gekregen in ethische vraagstukken? Bekijk de ethische artikelen eens.
Of toch meer Plantaardiger willen eten? Bij vegan swaps staan handige overzichten om dierlijke producten te vervangen voor plantaardige.
